Koper vaart blind op schadeverleden van een occasion

Helemaal blij was ze met haar nieuwe auto. Caroline was als een blok gevallen voor de sportieve lijnen van de Kia ProCee’d en na een paar weken online speurwerk vond ze er een in de kleur en uitvoering die ze graag wilde hebben. Een handelaar in het zuiden van het land had hem staan. Lage kilometerstand, nog geen twee jaar oud. Caroline reed erheen met een vriend die verstand van auto’s heeft en ze troffen een puntgave, als nieuw rijdende auto aan; verkocht.

Onverwachte domper bij inruil

Een jaar lang was ze tevreden met haar Kia, maar vorige maand is ze moeder geworden en loopt Caroline aan tegen het grote bezwaar van een driedeurs auto: het ongemak van de baby door het voorportier achterin hijsen is onoverkomelijk voor haar en ze besluit de Kia in te ruilen voor een vijfdeurs Renault Mégane. Die heeft ze gauw gevonden, maar wanneer ze terugkeert van de proefrit heeft de dealer een onaangename verrassing voor haar. Haar Kia heeft een schadeverleden, waardoor de dealer er nog maar achtduizend euro voor wil geven. Caroline staat perplex; dat is de helft van wat ze er een jaar eerder voor heeft betaald. De verkoper zegt dat het hem spijt, maar dat hij een auto met dit verleden niet in zijn showroom kan zetten. Zonder de schade had hij er elfduizend euro voor teruggegeven. Caroline neemt daar geen genoegen mee en gaat op zoek naar een andere Mégane, maar ook daar loopt ze tegen het verborgen schadeverleden en de bijbehorende monsterafschrijving aan. Driemaal is scheepsrecht, ook dealer nummer drie bedankt voor haar Kia. 

WOK-status opvragen

Teleurgesteld en boos wendt ze zich tot de vriend met ‘verstand van auto’s’: had hij dit niet kunnen weten? Het antwoord is nee. Het kenteken van een auto inkloppen op websites als rdw.nl (niet te verwarren met rdwcheck.nl; dat is een particulier die hoogstens de indruk wekt RDW-gelieerd te zijn, laat RDW ons desgevraagd weten) of de standaard kentekencheck bij autoweek.nl staat garant voor een berg aan informatie, maar of een auto ooit schade heeft gehad, zit daar niet bij. Dat verbaast Caroline, want bij alle drie de dealers kwam dat gegeven wél meteen op het scherm. Ze belt een van de dealers met de vraag hoe hij dat schadeverleden kan zien. Het antwoord is WOK. 

WOK staat voor ‘wacht op keuring’ en dat is een status bij de RDW-registratie voor voertuigen die opnieuw gekeurd moeten worden. Dat kan ook een andere reden hebben, benadrukt de woordvoerder van de RDW: “WOK wordt in de volksmond gebruikt voor  schadegeval, maar kan ook staan voor politie-invordering bij andere technische gebreken.” Zodra de auto is goedgekeurd, verdwijnt de WOK-status. Tenminste, op het netvlies van de consument. Voor professionele handelaren heeft de auto een onuitwisbaar stigma opgedrukt gekregen, zo heeft Caroline aan den lijve ondervonden.

Ten einde raad belt ze de handelaar die haar de auto vorig jaar heeft verkocht. Hij beweert niet op de hoogte te zijn van het schadeverleden van de Kia, maar uit de gegevens die de Renault-dealer ons ter beschikking heeft gesteld, blijkt dat hij de auto nota bene met schade heeft geïmporteerd. Verder heeft hij ook een schadeherstelbedrijf, dus zijn ontkenning is op zijn zachtst gezegd dubieus en wanneer AutoWeek hem zelf bezoekt, volhardt hij daar dan ook niet meer in. De auto is professioneel hersteld en daardoor niets minder dan een zelfde auto zonder schade, is zijn stelling. 

Let op leeftijd onderdelen

Als je het vermoeden hebt dat een auto of een deel van een auto schade heeft gehad, dan kun je dat met wat moeite nagaan. Veel onderdelen hebben namelijk een kenmerk dat de productiedatum aangeeft. Je kunt dan de leeftijd van dergelijke onderdelen opzoeken en die vergelijken met de gegevens van onderdelen die ergens anders in de auto zitten.

Schadeverleden van een occasion dwarsbomen

Precies dat is de argumentatie van de partijen die al tien jaar geleden het inzichtelijk maken van schadegegevens voor consumenten dwarsboomden, herinnert Bovag-woordvoerder zich: “Er was destijds sprake van het vrijgeven van schadeverleden, op ons initiatief. De leasemaatschappijen lagen dwars, ze wilden dat niet met het oog op restwaardes. Wij hebben daar toen zelfs een rechtszaak over verloren.” De directeur van VNA (Vereniging Nederlandse Autoleasemaatschappijen) heeft daar andere herinneringen aan: “Deze kwestie had betrekking op de vraag of BOVAG gerechtigd was van ABZ (datacentrum verzekerings- en schadebranche, red.) te eisen dat deze schadecalculatie-data zou verkopen. De VNA en Focwa (branchevereniging schadebedrijven, red.)  hebben het standpunt van ABZ gesteund dat dat niet kon omdat de data niet van ABZ is maar van degenen die de brondata (Audatex) hebben betaald.”

Rond diezelfde tijd staken diverse particuliere initiatieven de kop op die tegen betaling de historie van auto’s zeiden te kunnen leveren. De betrouwbaarheid van de informatie viel niet te controleren en over hun bronnen deden ze stuk voor stuk geheimzinnig. Een daarvan, Autocheck.nl, werd in 2010 overgenomen door dataleverancier A2SP, die de gelegenheid aangreep om het schadeverleden uit Autocheck.nl te schrappen. “Daar was bij de invoering veel over te doen geweest in de branche en wij willen er onze vingers niet aan branden; de informatie en bron waren niet altijd even betrouwbaar”, verklaarde de directeur van A2SP die actie destijds tegen vakblad Automotive. 

Overeenkomsten met tellerfraude

Ondertussen is het tot op de dag van vandaag zo dat een professionele autoverkoper met één blik op het scherm kan zien of een auto een WOK-melding (en dus meestal schade) heeft gehad. Bovendien kan hij zien hoe lang die melding er op heeft gezeten, wat weer als indicatie kan worden gezien voor de ernst van de schade (hoe langer de reparatie duurt, hoe langer de WOK). De consument heeft geen idee en kan slechts vertrouwen op de bruine reeënogen van de verkopende partij. Het argument dat een vakkundig herstelde auto net zo goed is als een auto die nooit schade heeft gehad, gaat hoogstens op in de technische zin van het woord. De Kia van Caroline is door de Renault-dealer op de brug gezet, onderzocht en in uitstekende staat bevonden, maar het doet niets af aan de 3.000 euro waardevermindering. Feitelijk zit je als consument met een verborgen euvel dat de waarde van je auto drukt, waarmee een niet-gemeld schadeverleden dus veel overeenkomst vertoont met een teruggedraaide kilometerteller. Het is maar wat je ‘net zo goed’ noemt.

Dataleverancier voor de autobranche Autodata heeft inmiddels zijn taxatiediensten uitgebreid met uitvoerige schade-informatie, zoals het bedrag, de opbouw, kilometerstand ten tijde van de schade en zelfs de oorzaak. Informatie die – hoe verrassend – alleen voor het autobedrijf inzichtelijk is. En zelfs die kan niet bij het schadeverleden van ex-lease-auto’s, omdat de leasemaatschappijen hun lippen nog steeds stijf opeen houden. 

De VNA is voorstander van transparantie. Maar: “Van een doorsnee consument kan niet verlangd worden dat hij of zij de ruwe data naar zijn waarde kan interpreteren. Er is namelijk nogal wat mis met de informatie over het schadeverleden van een occasion die partijen zoals Autodata nu verkopen.” Ze doelt daarmee op de diversiteit van calculatiemethoden en gevallen die buiten de verzekeraar om zijn afgehandeld. Bovendien zegt de calculatie niets over de kwaliteit van het herstelwerk. Ook hekelt ze de ongelijkheid die op de markt zou ontstaan. Leaserijders moeten alle schades melden, terwijl het voor particulieren vaak gunstiger is het onderling op te lossen. “Dat maakt dat de lease-auto ogenschijnlijk meer schades heeft gehad, terwijl dat helemaal niet gezegd is.”

Dubieus

Dat doet niets af aan het feit dat de consument nog steeds blind vaart. Een autobranche die waardeverminderende informatie bewust achterhoudt voor consumenten? Al staan ze juridisch vooralsnog in hun recht, moreel is het op zijn zachtst gezegd dubieus. De vraag is dan ook hoe lang ze dit vals spel tussen handel en consument nog kunnen volhouden. Bovag blijft zich er in elk geval hard tegen maken: “We hebben onlangs de handschoen weer opgepakt, omdat wij optimale transparantie in de vorm van een autopaspoort willen garanderen. En juist omdat dan aangetoond kan worden dat vakkundig uitgevoerd schadeherstel geen beletsel hoeft te zijn, waar de leasemaatschappijen destijds koudwatervrees voor hadden. Mede omdat wij nu zelf de (eigen) schadeherstelbedrijven ook gaan ondersteunen, met een aparte afdeling, zien we hier nu wel weer mogelijkheden voor.” 

Tot die tijd is het dus zaak om voor aanschaf van een occasion gericht naar een schadeverleden te vragen en daarbij de verkoper diep in de ogen te kijken. Mocht je later toch een kat in de zak te hebben gekocht, wend je dan tot de Bovag Geschillencommissie (mits het bedrijf bij Bovag is aangesloten). “Bovag staat garant voor de nakoming van de uitspraak”, belooft de BOVAG woordvoerder. VNA: “Leasemaatschappijen hebben goede redenen om hun auto’s volgens fabrieksrichtlijnen te laten herstellen. Denk aan de verkeersveiligheid, aansprakelijkheid en het behoud van de waarde van de auto. Een goed herstelde schade maakt een auto eerder meer waard dan minder. De leasemaatschappij informeert zijn koper volledig over het verleden van de auto. VNA juicht transparantie toe: koop geen kat in de zak!”

En Caroline? Nadat wij de discussie met de handelaar van haar overnamen, was deze bereid de Kia terug te nemen voor de dagwaarde die hij zou hebben gehad zonder schade. Ze rijdt inmiddels tevreden in haar Mégane die, zo heeft de verkoper haar verzekerd, nooit een WOK-melding heeft gehad. Maar echt zeker weet ze dat pas wanneer ze haar auto weer gaat inruilen.