Test: Smart Forfour (2004)

Het begon allemaal met een idee voor een modieus stadsautootje, dat uit de koker kwam van de man achter de Swatch-horloges. Swatch maakte van het horloge een typisch lifestyle-artikel. In plaats van degelijke Zwitserse uurwerkjes produceerde Swatch voordelige, hippe klokjes die eerder als sieraad dan als horloge bedoeld leken. De achterliggende gedachte was dat je elke dag van de week een andere Swatch kon dragen. Elke dag van de week een andere auto, dat gaat natuurlijk niet als je geen Dagobert Duck heet. Maar voor het tweepersoons stadsautootje dat – nadat het Swatch-idee door DaimlerChrysler was geadopteerd - als smart op de markt werd gebracht, werd daar iets op gevonden; verwisselbare panelen, zoals je die bijvoorbeeld ook hebt bij mobieltjes. De gedachte was: 'ben je een beetje uitgekeken op je stadsmobieltje en wil je iets anders, dan ga je gewoon naar het smart-center om een nieuw setje kunststof panelen te halen'. Die niet-dragende delen zijn gemonteerd op en aan een stalen kooiconstructie.

Serieuzer

Sinds de introductie van het smartje is er wel wat gebeurd; er kwam een smart cabrio en een nóg opener crossblade. En het programma werd uitgebreid met twee sportwagentjes; de roadster en de roadster-coupé. Leuk, dat speelgoed, maar vanaf dit voorjaar gaat smart de zaken serieuzer, volwassener aanpakken. De smarts die tot nu toe op de weg zijn verschenen, zijn zuivere tweezitters. Nu is het natuurlijk waar dat veel auto's meestal met maar één persoon aan boord op pad zijn. Maar als die persoon een gezin heeft, moeten partner en kinderen toch ook mee kunnen. En dan kom je met zo'n tweezits smart gewoon niet uit. Smart-rijders die behoefte kregen aan méér ruimte, moesten tot nu toe naar een model van een ander merk omzien. Maar voortaan is dat niet meer nodig, want de nieuwste smart is een wagen voor het hele gezin. Hij heeft een echte achterbank en echte zijportieren achter; en hij heet 'forfour'. Dat betekent natuurlijk 'voor vier'.

En inderdaad, je kunt deze 'grote' smart bestellen met een tweepersoonsachterbank. Maar hij is er ook met een achterbank berekend op drie personen. Dat maakt van de forfour eigenlijk een gewone compacte auto. Maar de ontwerpers hebben er veel aan gedaan om de vormgeving van het nieuwe model aan te laten sluiten bij die van de oorspronkelijke – tweepersoons – smart. Zo staan de wielen helemaal op de hoeken van de carrosserie. Net als de smart city-coupé heeft de forfour een stalen kooiconstructie en zijn de portieren en andere onderdelen van het koetswerk van kunststof. En net als bij de kleine smart kunnen stalen kooi en kunststof panelen heel verschillend van kleur zijn. Om precies te zijn; voor de kooi is er keus uit drie kleuren, de panelen zijn in acht typische smart-tinten leverbaar. De in zwart uitgevoerde portiergrepen lijken uitsparingen in de portieren te vullen.

Lifestyle-gehalte

De oorspronkelijke smart viel niet alleen op door z'n eigenaardige formaat en vormgeving, maar ook door het speelse design in het interieur. Die lijn hebben de ontwerpers van de forfour vast weten te houden. Zo komen we de twee eigenwijze klokjes boven op het dashboard uit de kleine smart ook weer in z'n grotere broer tegen. Forfour-kopers – we zeiden het al – kunnen kiezen uit twee achterbankvarianten; twee- of driepersoons. Zitting en leuning van de driepersoonsversie laten zich in ongelijke delen naar voren klappen. De bank kent ook nog een extra kunstje; hij is over een lengte van 15 cm verschuifbaar. Heb je de bank niet nodig, of gaan er alleen jonge kinderen achterin mee, dan kun je hem naar voren schuiven, opdat je meer plaats voor bagage krijgt. Net als z'n kleine broertje heeft ook de smart forfour een hoog lifestyle-gehalte. Daarbij past het als optie leverbare 'lounge concept'. Kies je hiervoor, dan laten de rugleuningen van de voorstoelen zich vooroverklappen om een soort tafel te vormen. Tijdens het 'loungen' kunnen de inzittenden de draaibare en wegklapbare middenarmsteun tussen de voorstoelen als bekerhouder of opbergruimte gebruiken.

De persoonlijke lifestyle kun je ook accentueren met de keuze van de interieurbekleding. Er zijn vier typen bekleding verkrijgbaar, inclusief leer. En je hebt drie soorten daken. In de 'pulse'-uitvoering heeft de forfour standaard een kunststofdak. Als 'passion' krijgt hij een glazen panoramadak mee. Een elektrisch bediend, glazen schuifdak kun je op allebei de versies als fabrieksaccessoire bestellen.

Nadat de elandproef voor veel opschudding had gezorgd, kreeg de smart standaard een elektronisch geregeld stabiliteitssysteem mee. De forfour mag hierbij natuurlijk niet achterblijven. Ook al omdat steeds meer auto's met zo'n systeem – ESP – worden uitgerust. Maar dat zijn geen compacte modellen.

Ook overgenomen van de oorspronkelijke smart, is de zesversnellingsautomaat. Maar in de forfour is deze automaat, die je ook zelf kunt schakelen een optie. Je duwt het pookje naar voren om op te schakelen, en naar achteren als je een versnelling lager wilt. Stuurschakeling – met flippers – is als extra leverbaar. Standaard voor de grote smart is een handgeschakelde vijfbak. Nu we het toch over 'standaard' en 'optie' hebben; je kunt je forfour ook bestellen met een multifunctioneel stuurwiel, waarmee je de radio, cd-speler, de mobiele telefoon en het navigatiesysteem kunt bedienen. Andere fabrieksaccessoires zijn: een regensensor die de ruitenwissers automatisch laat werken en een lichtsensor om de verlichting automatisch aan- en uit te laten gaan.

Pittige driepitter

We stappen in de smart forfour en nemen plaats in stoelen die veel zijdelingse steun geven. Het dikke stuurwiel voel prettig aan. We starten de 1,5-liter viercilinder. Het is de grootste motor waarmee de grote smart leverbaar is. Hij produceert 109 pk bij 6.000 toeren per minuut en ontwikkelt een koppel van 145 Nm. Met deze machine maakt de forfour een aardig vlotte indruk. Hij moet het 975 kg wegende model in 9,8 s van nul naar honderd kunnen laten accelereren en het een topsnelheid van 190 km/h geven. Op de snelweg kunnen we uitstekend meekomen. De vierpitter knort tevreden. De gezins-smart blijkt een wagentje dat stevig aanvoelt en lekker direct stuurt. De stevigheid heeft wel tot gevolg dat vering en demping hobbels en kuilen niet bepaald gladstrijkt en oneffenheden soms duidelijk doorgeeft. Net als de twee andere benzinekrachtbronnen waarmee de forfour leverbaar is – met 1,1 en 1,3 liter inhoud – is de 1.5 door DaimlerChysler en DaimlerChrysler-dochter Mitsubishi samen ontwikkeld. Mitsubishi monteert de motoren ook in de nieuwe Colt, die net als de forfour in het Nederlandse Born wordt geproduceerd.

We stappen over in een forfour met 1,1-litermotor. Die driepitter heeft een vermogen van 75 pk en is goed voor een koppel van 100 newtonmeter; een flink verschil met de 1,5 liter. De folder belooft dat de forfour met deze driepitter in 13,4 s van nul naar honderd kan optrekken en aan een top van 165 komt. We verwachtten niet zoveel van het motortje, maar dat valt reuze mee. De forfour 1.1 weet zich uitstekend te weren in het drukke stadsverkeer van Rome, waar het regelmatig heuvelop en heuvelaf gaat. Goed, er moet af en toe echt wel naar een lagere versnelling worden teruggeschakeld om de gang er in te houden of te krijgen, maar de vijfbak doet z'n werk keurig. En op de snelweg word je met de 1.1 echt geen rijdende chicane.

Voor vier

Hoe is het met de ruimte achterin de smart 'voor vier'? Lang niet slecht. Je zou het misschien niet verwachten, maar de hoeveelheid ruimte voor hoofd en benen kan er heel goed mee door. Alleen blijft er weinig plaats voor bagage over als de achterbank in z'n achterste stand staat en de passagiers optimaal bediend worden. De bagageruimte is dan zo klein dat smart het niet nodig vindt om een afdekzeiltje of een hoedenplank mee te leveren.

Smart brengt de nieuwe forfour in april bij ons op de markt. We hebben het dan over de versies met benzinemotor, de 1.1, 1.3 en 1.5. Voor juni staat en een speciaal introductiemodel op het programma; de 'blackbasic' met 1,1-litermotor. In de zomer komen er nog twee diesels bij; 1,5-liter krachtbronnen met 68 en 95 pk. Op een Brabus-versie van de forfour moeten we nog wat langer wachten.